เข่าอักเสบ คืออะไร?
เข่าอักเสบ คือภาวะที่เกิดการอักเสบในบริเวณข้อเข่า ส่งผลให้เกิดอาการเจ็บปวดและไม่สบายตัว อาการที่พบบ่อยได้แก่
- บวม: ข้อเข่าดูใหญ่ขึ้นกว่าปกติ บางครั้งอาจมีของเหลวสะสมในข้อ
- ตึง: รู้สึกเข่าตึงหรือขยับลำบาก โดยเฉพาะหลังการพักผ่อนนานๆ
- ปวด: อาการปวดอาจเป็นได้ทั้งแบบเฉียบพลันหรือเรื้อรัง ขึ้นอยู่กับสาเหตุ
- ร้อนบริเวณเข่า: ในบางกรณี ผิวบริเวณเข่าอาจร้อนหรือแดงจากการอักเสบ
ภาวะที่อาจเกี่ยวข้องกับเข่าอักเสบ
การอักเสบในข้อเข่าอาจเกิดจากปัญหาในโครงสร้างต่างๆ ของเข่า เช่น
- กระดูกอ่อนในข้อเข่า
- การเสื่อมสภาพหรือการบาดเจ็บของกระดูกอ่อนส่งผลให้เกิดการอักเสบในข้อเข่า
- น้ำไขข้อ
- น้ำไขข้อที่ลดลงหรือมีการติดเชื้อ ทำให้ข้อเข่าเคลื่อนไหวไม่ราบรื่นและเกิดการอักเสบ
- เนื้อเยื่อรอบเข่า
- เช่น เส้นเอ็นหรือเยื่อหุ้มข้อ ที่อักเสบจากการใช้งานหนักหรือการบาดเจ็บ
สาเหตุของเข่าอักเสบ
เข่าอักเสบเกิดได้จากหลายสาเหตุที่เกี่ยวข้องกับโครงสร้างและปัจจัยภายนอก โดยแบ่งได้เป็นกลุ่มหลักดังนี้
2.1 การบาดเจ็บ
- การหกล้ม อุบัติเหตุ หรือแรงกระแทกรุนแรงที่ทำให้เข่าได้รับความเสียหาย เช่น
- การฉีกขาดของเอ็นข้อเข่า
- การฟกช้ำหรือแตกหักของกระดูกในบริเวณข้อเข่า
2.2 ข้อเสื่อม
- การเสื่อมสภาพของกระดูกอ่อนในข้อเข่าที่มักเกิดจากอายุที่เพิ่มขึ้น
- ข้อเสื่อมส่งผลให้กระดูกในข้อเกิดการเสียดสีกันโดยไม่มีน้ำไขข้อหล่อเลี้ยงอย่างเพียงพอ
2.3 การติดเชื้อ
- การติดเชื้อในข้อเข่าที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส หรือเชื้อรา
- การติดเชื้อทำให้เกิดการอักเสบและอาการบวมรุนแรง หากไม่ได้รับการรักษาอาจนำไปสู่การเสียหายถาวรของข้อ
2.4 โรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง
- โรคที่ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายทำลายข้อและเนื้อเยื่อ เช่น
- โรครูมาตอยด์: ทำให้ข้อเข่าอักเสบเรื้อรัง
- โรคเกาต์: เกิดจากการสะสมของกรดยูริกในข้อ
2.5 ปัจจัยทางกายภาพ
- น้ำหนักตัวที่มากเกินไป: เพิ่มแรงกดดันต่อข้อเข่าทำให้เกิดการอักเสบได้ง่าย
- ท่าทางที่ผิดปกติ: เช่น การเดินหรือวิ่งในลักษณะที่ผิด ส่งผลให้ข้อเข่าทำงานผิดปกติจนเกิดการอักเสบ
อาการของเข่าอักเสบ
อาการของเข่าอักเสบสามารถแสดงออกได้หลายรูปแบบขึ้นอยู่กับสาเหตุและระดับความรุนแรง โดยอาการที่พบบ่อย ได้แก่
อาการที่พบบ่อย
- ปวดข้อเข่า
- รู้สึกปวดบริเวณข้อเข่า โดยเฉพาะขณะเคลื่อนไหวหรือออกแรง
- บวม
- ข้อเข่าดูใหญ่ขึ้นกว่าปกติ เนื่องจากมีการสะสมของของเหลวหรือการอักเสบ
- ตึงข้อเข่า
- รู้สึกเข่าตึง ขยับลำบาก โดยเฉพาะในช่วงเช้าหรือหลังการพักผ่อน
- ร้อนและแดงบริเวณเข่า
- ในบางกรณี ผิวรอบข้อเข่าอาจร้อนหรือแดงเนื่องจากการอักเสบ
- การเคลื่อนไหวลำบาก
- ไม่สามารถเหยียดหรือพับเข่าได้อย่างเต็มที่
อาการที่ควรพบแพทย์ทันที
- เข่าบวมมากผิดปกติ
- บวมจนเคลื่อนไหวไม่ได้ หรือมีของเหลวสะสมมากในข้อ
- ปวดรุนแรง
- อาการปวดที่รบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น เดินไม่ได้หรือปวดแม้ไม่ได้เคลื่อนไหว
- มีไข้ร่วมกับอาการบวมแดง
- อาจบ่งชี้ถึงการติดเชื้อในข้อเข่า
- การผิดรูปของข้อเข่า
- เข่าดูผิดปกติ เช่น โก่งงอผิดตำแหน่ง
- เข่าอ่อนแรง
- รู้สึกข้อเข่าไม่มีแรง รองรับน้ำหนักไม่ได้
กลุ่มคนที่เสี่ยงต่อเข่าอักเสบ
หลายปัจจัยสามารถเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดเข่าอักเสบ โดยเฉพาะกลุ่มคนที่มีลักษณะดังต่อไปนี้
1. ผู้สูงอายุ
- เมื่ออายุมากขึ้น กระดูกอ่อนในข้อเข่ามักเสื่อมสภาพ ทำให้เกิดการเสียดสีและอักเสบในข้อเข่า
- ข้อเสื่อม มักพบในผู้สูงอายุและอาจทำให้เกิดอาการเข่าอักเสบ
2. ผู้ที่มีน้ำหนักตัวเกิน
- การมีน้ำหนักเกินเพิ่มแรงกดดันต่อข้อเข่า ซึ่งทำให้เกิดการเสื่อมสภาพของกระดูกอ่อนและการอักเสบได้ง่าย
- การลดน้ำหนักสามารถช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดเข่าอักเสบได้
3. ผู้ที่เล่นกีฬาเป็นประจำ
- นักกีฬา โดยเฉพาะกีฬาที่ต้องมีการวิ่งหรือกระโดด เช่น ฟุตบอล บาสเกตบอล หรือวิ่งมาราธอน อาจมีความเสี่ยงต่อการบาดเจ็บที่ข้อเข่า
- การบาดเจ็บจากกีฬา เช่น การฉีกขาดของเอ็นหรือกระดูกอ่อนในข้อเข่า สามารถทำให้เกิดการอักเสบได้
4. ผู้ที่มีประวัติโรคข้อในครอบครัว
- หากมีประวัติโรคข้อหรือโรคที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบของข้อ เช่น โรครูมาตอยด์หรือข้อเสื่อมในครอบครัว ก็อาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดเข่าอักเสบ
- พันธุกรรมสามารถมีบทบาทในการทำให้เกิดโรคข้อเข่าเสื่อมหรือปัญหาข้ออักเสบต่างๆ
วิธีป้องกัน เข่าอักเสบ
- รักษาน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์
- น้ำหนักเกินเพิ่มแรงกดต่อข้อเข่า ควบคุมอาหารและออกกำลังกายเพื่อลดความเสี่ยงการเสื่อมของข้อเข่า
- ออกกำลังกายเสริมสร้างกล้ามเนื้อรอบเข่า
- ฝึกกล้ามเนื้อขาและข้อเข่าเพื่อรองรับแรงกด ลดความเสี่ยงการบาดเจ็บ
- ใช้รองเท้าที่เหมาะสม
- เลือกรองเท้าที่รองรับแรงกระแทกและป้องกันการบาดเจ็บของข้อเข่า
- หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่เพิ่มแรงกดต่อเข่า
- หลีกเลี่ยงการวิ่งบนพื้นแข็ง การกระโดด หรือยกของหนักที่อาจทำให้ข้อเข่าได้รับแรงกดมากเกินไป
วิธีรักษา เข่าอักเสบ
การรักษาเข่าอักเสบขึ้นอยู่กับความรุนแรงและสาเหตุของอาการ สามารถแบ่งได้เป็น 3 ระดับหลักๆ ดังนี้
1. การรักษาเบื้องต้น
- การพักผ่อน: หลีกเลี่ยงการใช้งานข้อเข่าในช่วงที่มีอาการอักเสบ เพื่อให้ข้อเข่ามีเวลาฟื้นฟู
- การประคบน้ำแข็ง: ประคบน้ำแข็งที่ข้อเข่า 15-20 นาทีหลายๆ ครั้งในวันแรก เพื่อลดการบวมและการอักเสบ
- การประคบอุ่น: ใช้ผ้าชุบน้ำอุ่นเพื่อช่วยคลายกล้ามเนื้อและลดความตึงเครียดหลังจากการบวมลดลง
2. การรักษาทางการแพทย์
- การใช้ยา: ยาต้านการอักเสบ (NSAIDs) เช่น ไอบูโพรเฟน หรือการใช้ยาสเตียรอยด์ในบางกรณี เพื่อลดอาการปวดและอักเสบ
- การทำกายภาพบำบัด: เพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบเข่าและปรับท่าทางการเคลื่อนไหวให้ดีขึ้น
- การฉีดน้ำไขข้อ: ช่วยเพิ่มการหล่อลื่นในข้อเข่าที่มีน้ำไขข้อไม่เพียงพอ หรือในกรณีที่ข้อเข่ามีการเสื่อมสภาพ
3. การรักษาเฉพาะทาง
- การผ่าตัด: หากการรักษาอื่นๆ ไม่ได้ผลหรือเข่าอักเสบจากการบาดเจ็บรุนแรง อาจจำเป็นต้องมีการผ่าตัด เช่น การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า หรือการผ่าตัดซ่อมแซมกระดูกและเอ็น
สรุป
เข่าอักเสบ เป็นปัญหาที่สามารถป้องกันและรักษาได้ ด้วยการควบคุมน้ำหนักตัว ออกกำลังกายเสริมสร้างกล้ามเนื้อรอบเข่า และเลือกใช้รองเท้าที่เหมาะสม หากมีอาการผิดปกติ ควรปรึกษาผู้มีประสบการณ์เพื่อรับคำแนะนำและการรักษาที่เหมาะสม. การดูแลเข่าตั้งแต่เนิ่นๆ ช่วยฟื้นฟูสุขภาพข้อเข่าและรักษาคุณภาพชีวิตที่ดี
Siam Clinic พร้อมให้คำปรึกษาฟรี เพื่อช่วยให้คุณมีข้อเข่าที่แข็งแรงและสามารถใช้ชีวิตได้อย่างเต็มที่
อ่านบทความเพิ่มเติม โรคข้อเข่าเสื่อม ที่นี่
