วิตามินเป็นสารอาหารที่ร่างกายต้องการแม้ในปริมาณเล็กน้อย แต่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อกระบวนการทำงานต่าง ๆ ของร่างกาย เช่น การเผาผลาญพลังงาน การสร้างภูมิคุ้มกัน และการบำรุงผิวพรรณ วิตามินสามารถแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ได้แก่ วิตามินละลายในไขมัน และ วิตามินละลายในน้ำ ซึ่งทั้งสองกลุ่มมีคุณสมบัติ การดูดซึม การสะสมในร่างกาย และประโยชน์ที่แตกต่างกัน
วิตามินคืออะไร และทำไมร่างกายต้องการ?
ความหมายของวิตามิน
วิตามินคือสารอินทรีย์ที่ร่างกายไม่สามารถสร้างเองได้ (หรือสร้างได้ไม่เพียงพอ) ต้องได้รับจากอาหาร วิตามินมีหน้าที่เสริมกระบวนการทำงานของเอนไซม์และช่วยให้ร่างกายทำงานได้ปกติ
ประเภทของวิตามิน
- วิตามินละลายในไขมัน (Fat-soluble vitamins): ได้แก่ วิตามิน A, D, E และ K
- วิตามินละลายในน้ำ (Water-soluble vitamins): ได้แก่ วิตามิน C และกลุ่มวิตามินบี (B-complex)
วิตามินละลายในไขมัน
วิตามินที่อยู่ในกลุ่มนี้ (A, D, E, K)
- วิตามิน A: ช่วยในการมองเห็นและบำรุงผิว
- วิตามิน D: ควบคุมการดูดซึมแคลเซียมและบำรุงกระดูก
- วิตามิน E: สารต้านอนุมูลอิสระ ปกป้องเซลล์จากความเสียหาย
- วิตามิน K: เกี่ยวข้องกับการแข็งตัวของเลือดและสุขภาพกระดูก
การสะสมในร่างกาย
วิตามินกลุ่มนี้ละลายในไขมันและสามารถสะสมใน ตับและเนื้อเยื่อไขมัน ได้ ร่างกายไม่จำเป็นต้องรับประทานทุกวัน แต่หากสะสมมากเกินไปอาจเกิดภาวะพิษจากวิตามินได้
ประโยชน์และข้อควรระวัง
- ประโยชน์: เสริมภูมิคุ้มกัน ดูแลผิว บำรุงกระดูก และต้านอนุมูลอิสระ
- ข้อควรระวัง: หากรับประทานเกินความต้องการ เช่น การเสริมวิตามิน A หรือ D ในปริมาณสูง อาจเกิดอันตรายต่อสุขภาพ เช่น ความเป็นพิษต่อตับหรือแคลเซียมในเลือดสูง
วิตามินละลายในน้ำ
วิตามินที่อยู่ในกลุ่มนี้ (B-complex, C)
- วิตามิน B-complex: เช่น B1, B2, B6, B12 และโฟเลต มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับการสร้างพลังงานและระบบประสาท
- วิตามิน C: เสริมภูมิคุ้มกัน สร้างคอลลาเจน และเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ
การดูดซึมและการขับออกจากร่างกาย
วิตามินละลายในน้ำจะดูดซึมได้เร็ว และร่างกายไม่สะสมไว้ในปริมาณมาก ส่วนเกินจะถูกขับออกทาง ปัสสาวะ ทำให้ความเสี่ยงต่อภาวะพิษจากวิตามินน้อยกว่าแบบละลายในไขมัน
ประโยชน์และข้อควรระวัง (เช่น ต้องทานสม่ำเสมอ)
- ประโยชน์: ช่วยสร้างพลังงาน เสริมภูมิคุ้มกัน ลดความเหนื่อยล้า และบำรุงผิว
- ข้อควรระวัง: เนื่องจากร่างกายไม่สะสม จึงควรรับประทานเป็นประจำ หากขาดอาจเกิดปัญหา เช่น โลหิตจาง (จากการขาดโฟเลตหรือ B12) หรือเลือดออกตามไรฟัน (จากการขาดวิตามิน C)
ความแตกต่างระหว่างวิตามินละลายในไขมันและน้ำ
ด้านการดูดซึม
- วิตามินละลายในไขมัน: ต้องอาศัยไขมันจากอาหารเพื่อช่วยในการดูดซึม
- วิตามินละลายในน้ำ: ดูดซึมได้ง่ายและเร็วในระบบทางเดินอาหาร ไม่ต้องพึ่งไขมัน
ด้านการสะสมและการขับออก
- วิตามินละลายในไขมัน: สะสมในตับและไขมัน ร่างกายสามารถใช้ในระยะยาวได้ แต่หากเกินอาจเกิดพิษ
- วิตามินละลายในน้ำ: ร่างกายไม่สะสม ส่วนเกินจะถูกขับออก ต้องได้รับอย่างสม่ำเสมอ
บทสรุป
วิตามินเป็นสารอาหารจำเป็นที่แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ คือ วิตามินละลายในไขมัน (A, D, E, K) และวิตามินละลายในน้ำ (B-complex, C) แต่ละกลุ่มมีคุณสมบัติและหน้าที่ต่างกัน ร่างกายจึงต้องได้รับอย่างสมดุล เพื่อป้องกันการขาดสารอาหารหรือการได้รับเกินขนาด การเลือกกินอาหารที่หลากหลายคือวิธีที่ดีที่สุดในการเติมเต็มความต้องการของร่างกาย
อ่านบทความ 20 ผลไม้วิตามินซีสูง! ตัวช่วยผิวใส ภูมิคุ้มกันดี ไม่ต้องพึ่งอาหารเสริม
Contact Siam Clinic Phuket
- phone : 088-488-6718 and 093-692-5999
- Email : info@siamclinicphuket.com
- Facebook inbox : https://m.me/siamclinicthailand
- Instagram : https://www.instagram.com/siamclinic
- Whatsapp : https://whatsapp.com
